Kisha kënaqësinë të flisja me një teolog dhe publicit, me një gojëtar të rryer e me një autor librash që rrallë kush ka mundësi t’i futet në shtjellim atyre tematikave që i është qasur hoxha i nderuar Jusuf Zimeri. Ndoshta hoxha jonë i nderuar nuk njihet sa njihet disa, edhe pse ka vepra të bujshme për një nam të harlisur. Ky kishte kuptuar se nuk është kusht vetëm të njihesh, por si njihesh dhe cila qe rruga që ta mundësoi atë brufullimë njohjesh. Kritikon ashpër ata që në shkëmbim të njohjes ofruan skandale! Duke qenë vigjilent rreth këtyre dhe shumë dukurive që po mbretërojnë në mjedisin tonë, në vijim të dashur lexues, kam nderin t’ia sjellë një bashkëbisedim me hoxhën e nderuar.
Keni shkruar shumë libra, kryesisht të fushës së jurisprudencës Islame. Sa janë pritur këto libra prej lexuesve, qofshin ato përkatës të kësaj fushe ose qofshin lexues të fushave të ndryshme?
Jusuf ZIMERI: Fillimisht me keqardhje më duhet të them se rinia jonë nuk kanë marrëdhënie të shkëlqyera me librin, ose as të këqija, ndonëse vetëm shikohen ndonjëherë kalimthi, por kjo nuk i arsyeton edhe autorët për ndërprerje të lapsave. Arsyet dhe motivet e mos ndërtimit dhe krijimit të kulturës së leximit ndoshta janë nga më të ndryshmet, por për këtë nuk mund të shfajësohet edhe brezi më i vjetër që kanë materializuar çdo gjë. Kam shpresë se rinia jonë do ta tejkalojë këtë ngurtësi të kulturës së leximit dhe të kuptojë me seriozitetin më të madhe, se madhështia dhe vlerat e një populli varen pikërisht nga shkronjat e imta. Unë thjesht kam bërë përpjekje që brenda mundësive dhe kapacitetit tim, që lexuesit shqipfolës si pjesë e pandashme e Islamit, që krahas që krahas komunikimit interaktiv, t’i ofrojë njohuri rreth Islamit dhe jurisprudencës Islame, duke komunikuar me ta edhe përmes shkrimit, sepse kjo formë më mundëson të komunikoj me popullin tim edhe atëherë kur unë nuk do të ekzistoj fizikisht mes tyre. Normalisht se më së shumti jam marrë me jurisprudencës ngase kjo është fusha që unë kam kryer studimet universitare dhe bëj përpjekje që të kontribuoj në këtë sferë. Motivet për një punë të tillë janë nga më të ndryshëm, por më kryesore janë dy, e që janë: dashuria ime ndaj Islamit për të kontribuar dhe dashuria ime ndaj popullit tim për të komunikuar me ta në vazhdimësi.
Ju si autor i disa librave shkencor, sa jeni të mirëpritur prej atyre që bëjnë organizime të ndryshme, ku flitet për segmente të ndryshme Islame?
Jusuf ZIMERI: Për sa i përket botimeve të mia, ndoshta nuk mund të flasim në shkallën sipërore, por megjithatë kam bindjen se veprat e mia kanë arritur që mirë të pozicionohen te lexuesit, e veçanërisht te studentët dhe ata që kanë interes të përfitojnë njohuri nga fusha e jurisprudencës Islame. Vlerësoj se shoqëria jonë për fat të keq shumë pak ka interes për organizime të ndryshme ku flitet për segmente të ndryshme shkencore dhe fetare. Organizimet e ngjarjeve, ose si po i thonë disa të evenimenteve të ndryshme djallëzore, ku rrënohen vlerat morale, njerëzore, fetare e shkencore, me përfitime të bujshme materiale sikur e kanë vënë nën hije madje jo vetëm fjalën e shkruar, por edhe fenë dhe shkencën. Në këtë segment mund t’i fusim edhe disa organizata joqeveritare me sfond Islam, të cilët gjoja duke u mbështetur në qëllim të mirë, ftojnë të atillë që janë të përshtatshëm për rrethin e për politikën dhe aspak me të vërtetën që duhet kumtuar.
Në kohën kur gjithkush po flet për Islam, vallë a po flitet gjithçka për këtë fe, që po shoqërohet me ndikim më shumë të keq, sesa kjo “gumëzhimë”  po i shërben të mirës sonë të përgjithshme shoqërore?
Jusuf ZIMERI: Unë jo vetëm që mendoj, por kam bindjen se vlerat e një populli nuk janë gjithmonë të varura në numra, por në cilësi. Në Islam nderohet profesionalizmi sepse paprofesionalizmi jo vetëm që është steril, por krijon edhe mjegulla që i shërbejnë atyre që ia ka ëndja mjegullat. Kur’ani na nxitë jo vetëm thjesht në veprime, por në veprime të mira, të begatshme, të bereqetshme për individin dhe për shoqërinë dhe kjo nuk mund të arrihet pa një profesionalizëm të mirëfilltë. Andaj mendoj se përzierja e çdokujt në çështjet e Islamit, sidomos në prerje të dispozitave, është sjellje pa përgjegjësie, kurse në Islam nuk ka veprim apo sjellje pa përgjegjësi. Pedagogu jonë dhe i mbarë njerëzisë na mëson duke thënë: Nëse i beson një çështje atij që nuk është kompetent (nuk është i aftë) për të, atëherë prit çrregullime. Çfarë mund të presësh nëse unë si teolog operoj një pacient dhe vallë cili do të jetë rezultati i atij operimit!? Ngjashëm është edhe veprimi i atij që përzihet në çështjet e fesë dhe nuk është i profesionalizuar dhe i dëshmuar nga njerëzit përgjegjës. Për fat të keq, ne kemi edhe një numër të vetëshpallur teolog, të pa dëshmuar, pra që kanë dështuar në studimet e tyre të shkencave Islame dhe tani kanë krijuar një nam të rrejshëm në shoqëri si njohës të mirë të çështjeve Islame, por realisht në kurriz të Islamit. Andaj, s’ka dyshim se këto veprime dëmtojnë rëndë Islamin dhe muslimanët.
Përse sot feja Islame haptas po shpifet prej shumë politikanëve dhe intelektualëve në Kosovë? Mos vallë këtu kanë faj edhe vetë disa hoxhallar dhe besimtar të ndikuar prej ligjëratave të ndryshme, të cilët ndoshta pa dashje po i hedhin benzinë zjarrit tashmë të nisur?
Jusuf ZIMERI: Shpifjet që po i bëhen Islamit nga disa politikanë dhe disa intelektual, mua personalisht nuk më trembin fare, sepse ata edhe kur flasin me gjuhën e demokracisë, mendojnë me trurin e komunizmit. Segmenti i dytë është ai që mua më shqetëson më shumë, pra ai i disa njerëzve ndoshta edhe të vetëquajtur hoxhallar me predikimet e tyre jo shkencore u japin shkas atyre që ta sulmojnë islamin. Jo profesionalizmi i individëve të caktuar që me çdo kusht tentojnë të imponohen në shoqëri si shpëtimtarë të Islamit dhe popullit, jo që nuk i shërben Islamit, por e dëmton rëndë popullin dhe Islamin. Në anën tjetër, unë shumë herë e kam thënë edhe nëpër ligjërata të ndryshme se Islamit më së shumti i friken dy kategori të njerëzve, që janë: Injorantët – të pa dijshmit sepse ata botën e shohin vetëm me dy ngjyra dhe kriminelët, të cilët kanë bërë krime ndaj shoqërisë, sepse ata e dinë shumë mirë se Islami nuk u siguron imunitet për krimet e tyre, por detyrimisht duhet të dalin para përgjegjësisë.
Shqiptarët si duhet të gjenden përballë gjithë kësaj makinerie, që mëtohet të ndahet shqiptari prej fesë, thuajse identiteti kombëtar bie ndesh me sistemin Islam?
Jusuf ZIMERI: Shekullarizmi ka lindur në shekujt e mesjetës si pasojë e krishterimit, apo ndoshta më mirë do kishte qenë me thënë si pasojë e devijimit të krishterimit. Sot në shekullin XXI të kthehesh drejt shekullarizimit për mua nënkupton kthim mbrapa drejt shekujve të mesjetës. Çështja tjetër që dua ta theksoj është se ndarja e popullit prej fesë është edhe absurditet shkencor, edhe fetar edhe gjenetik që nuk ia vlen të diskutohet. Në botë njihen sisteme politike fetare pra me një fe të përcaktuar, sisteme politike me fe të pranuar zyrtare dhe sisteme politike jofetare ose ateiste, që nuk pranojnë asnjë fe. Islami na ofron një sistem të lirë, liberal më fetar, ku të drejtat e të gjitha feve garantohen me aktin më të lartë normativ. Kështu na ka mësuar Karta e Medinës, që konsiderohet Kushtetuta e parë e shtetit Islam që i plotëson të gjitha kriteret e një kushtetute bashkëkohore, e formuluar nga vetë Muhamedi alejhi selam. Duhet të dimë edhe një segment shumë të rëndësishëm në këtë rast, se ideja kinse identiteti fetar bie ndesh me identitetin kombëtar është projekt i kuzhinave antiislame, sepse e vërteta është se Islami jo vetëm që nxitë në ruajtjen e identitetit kombëtar por edhe e kultivon atë duke e konsideruar si begati dhe pasuri të një populli. Përderisa i Dërguari alejhi selam ka qenë arab dhe e ka nderuar identitetin e tij kombëtar, atëherë kjo na jepe shenjë se edhe ne duhet ta respektojmë identitetin tonë kombëtar. Në fund të fundit identiteti fetar dhe ai kombëtar nuk mund të shihen nga këndi i prioritetit ndaj njëra tjetrës, por Islami i sheh si elemente plotësuese, si bukuria dhe aroma e trëndafilit që plotësojnë njëra-tjetrën. Përmes fesë Islme mësuam urtësinë e ardhjes në këtë botë, ku do të shkojmë pas kësaj bote, ku ishim para ardhjes në këtë botë, ç’është e mira e ç’është e keqja, e lejuara dhe e ndaluara e shumë çështje tjera, ndaj nëse një njeri që natyrshëm bartë me vete edhe identitetin kombëtar do t’i nderonte këto parime e rregulla, atëherë pa dyshim se do të bëhej fjalë për një shqiptar të mirë. Vallë ç’më duhet mua një shqiptar që tërë ditën flet për nacionalizëm, porse në anën tjetër është hajdut, vjedh popullin e pastaj mundohet me flamurin kuq e zi t’i mbulon të zezat e tij? Kjo vlen edhe për një fetar që fenë e përdor për qëllime të ulta vetjake!
Si duhet të kuptohet toleranca ndërfetare te shqiptarët?
Jusuf ZIMERI: Toleranca ndërfetare te shqiptarë është ndoshta modeli i vetëm që mund t’ia paraqesim botës. Por detyrimisht më duhet të them një të vërtetë rreth kësaj çështjeje, se ky model i krenarisë së popullit tonë është si rezultat i faktit se shqiptarë mbi 70 për qind i takojnë fesë Islame, sepse po të ishte e kundërta, kam bindje se nuk do të ishte siguruar kjo tolerancë. Vlerësoj kështu, ngase toleranca dhe ruajtja e harmonisë varet gjithmonë nga shumica e jo nga pakicat. Ky është rregull i eksperimentuar nëpër shumë vende të botës.
Si do të duhej të reagojnë hoxhallarët kundrejt shumë përshfaqjeve të problemeve ekonomike, juridike e politike në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni?
Jusuf ZIMERI: Unë mendoj se hoxhallarët kanë për obligim që gjitha dukuritë apo përshfaqjet, qofshin ato ekonomike, politike  apo edhe diçka tjetër ti trajtojnë mbi parimin që na e afron Kur’ani dhe suneti i Pejgamberit alejhi selam dhe nga thesari i çmuar i Islamit. Në këtë frymë duhet ta udhëzojmë popullatën tonë Islame, sepse kjo është alternativa e vetme e shëndoshë. Problemet ekonomike që paraqiten në vendin tonë, nuk janë si rezultat i mangësisë së pasurisë që na ka dhuruar Krijuesi absolut, por janë si rezultat i korrupsionit, vjedhjes, sistemit kamatar etj, pikërisht nga ata që kanë ardhur në pushtet në emër të sistemit të drejtësisë, në emër të çështjeve madhore, ku praktikisht po dëshmojnë hipokrizinë e tyre. Kur’ani fisnik na ka mësuar se në momentet kur duhet ta zgjedhim përfaqësuesin tonë, detyrimisht duhet t’i kemi parasysh dy kritere, që janë: i zgjedhuri të jetë i fuqishëm, normalisht jo në aspektin fizik por në aspektin profesional dhe kriteri tjetër të jetë besnik, pra të punojë për atë që është zgjedhur e jo për interesa individuale dhe klanor. Përderisa ne nuk i marrim parasysh këto dy kritere kryesore dhe nuk sanksionojmë ata që prodhojnë kriza ekonomike, politike, morale, juridike etj, madje që pastaj po kjo shpurë mundohet të paraqitet zgjidhëse e kësaj game krizash, atëherë gjithnjë këto sfida do t’i kemi barrë mbi supet tona.
A kishte në të vërtetë “Pranverë arabe”në vendet arabe, në kuptimin e lulëzimit të së mirës, ose pritet që fara e pemës së mirë të jep më vonë fruta të shëndetshme?
Jusuf ZIMERI: Unë ruaj edhe më tutje mendimin se “pranvera arabe” detyrimisht do të japë frutet e veta të shëndetshme. Një pranverë e tillë ka qenë nevojë e kamotshme në botën arabe, sepse popullata ka jetuar në varfëri të skajshme, jo vetëm materiale, por edhe psikologjike. Atje ka sunduar një tirani dhe diktat i llojit të vetë, i mbuluar me petkun e demokracisë apo edhe më keq të Islamit. Unë mendoj se përderisa populli arab ka arritur t’i thonë jo diktaturës, të dalin në rrugë dhe të shprehin bindjet e tyre politike apo fetare, janë në rrugë të drejtë të realizimit të aspiratave të tyre. Ata fare mirë e dinin se gjatë sundimit diktatorial, gojën e tyre kanë mund ta hapin vetëm te dentisti e askund tjetër, kurse tashmë populli duhet ta marrë sundimin në dorën e tij. Pastaj kam bindjen se edhe ata kanë bërë edhe llogarinë se liria duhet të paguhet me viktima dhe me gjak, por sigurisht se më mirë është të vdiset për lirinë se sa të jetohet në robëri. Kjo pranverë mendoj se ka edhe më hapësire gjeografike për tu zgjeruar me qëllim të zhdukjes së tiranisë mbretërorë që ende po mbajnë popullin mbanë në pranga të hekurta robërie.
Si do të duhej të gjenden muslimanët shqiptar ndaj luftës qytetare në Siri? A ka xhihad në Siri dhe për kë?
Jusuf ZIMERI: Trazirat në Siri janë si rezultat i një diktature shumëvjeçare të një sistemi pro monist. Fillimisht populli i Sirisë nuk doli në rrugë për motive fetare, por doli për motive lirie, edhe pse liria është pjesë e fesë. Ai ishte popull i shtypur, i robëruar nga diktatori, ndërsa diktatori nuk njeh as fe, as komb, e as njerëzi, mbase vetëm babëzi. Ai nuk mund me qenë asgjë më shumë se sa diktator. Kundër kësaj diktature u ngritën populli i Sirisë, përfshirë këtu muslimanët sunij, që janë shumica e popullit sirian, alevitë (shiat) por edhe të krishterët. Thënë thjesht këta ishin të bashkuar për ta shembur diktatorin e quajtur Beshar Esed. Bashkimi i popullit pa dallim feje dhe sekti kundër diktatorit Beshar, është argumenti më i fuqishëm se në Siri nuk bëhej fjalë për luftë Fetare. Unë mendoj se për daljen e gjendjes prej binareve dhe përfshirjessë vendit në luftë të drejtpërdrejtë të armatosur mes forcave qeveritare dhe atyre opozitare, sa është fajtor diktatori Beshar, po aq fajtor është edhe faktori ndërkombëtar që nuk ndërmorri asgjë në kohë të duhur.
Tani meqë më pyetet se cili duhet të jetë qëndrimi i jonë si shqiptarë ndaj luftës qytetare në Siri, unë mendoj se jemi një popull i vogël me shumë plagë, derte dhe halle dhe nuk guxojmë që sërish të biem pre e askujt. Shqiptarët tonë ishin pre edhe në luftën e Spanjës, në luftën e Sremit dhe shumë vendeve tjera, prandaj është mirë të dimë se ne si shqiptarë nuk kemi potencial as njerëzor, as ushtarak e as ekonomik që të imponojmë paqen dhe rehatinë diku në botë, sepse këtë çështje ende e kemi të pa zgjidhur në vendin tonë. Vetë populli i Sirisë, përfshirë këtu edhe vetë popullin arab për rreth në përgjithësi nuk kanë nevojë për rekrutë ushtarak, që ne tu ofrojmë. Mendoj se ndihma jonë ndaj tyre do duhej përqendruar në sferën e lutjeve dhe në sferën e humanizmit, për ata që janë larguar nga vendi i tyre për të mos lejuar ndonjë krizë humanitare
Sa i përket Xhihadit, unë mendoj se në Siri nuk bëhet fjalë për Xhihad Islamik, sepse një nga kushtet themelore të Xhihadit është që ai duhet të shpallet nga njerëzit përgjegjës siç janë udhëheqësit Islam, apo dijetarët Islam. Këtu nuk ekziston ky kusht, andaj kam frikë se mos po manipulohet me institucionin e xhihadit që është institucion i shenjtë dhe pikërisht për këtë arsye nuk guxon të ngelë në duart e individëve. Në anën tjetër nëse Siria duhet të shpallet shtet Islam, duhet ta shpallin populli i Sirisë e jo ata nga jashtë Sirisë, aq më tepër ata që në shtet e tyre punët i kanë llugë!
Si do të mund t’i ruheshim dhe t’i ruhemi përçarjes në mesin e muslimanëve?
Jusuf ZIMERI: Përçarjes mund ti ruhemi shumë lehtë, vetëm nëse kemi vullnet për një gjë të tillë. Nëse kemi vullnet për t’i kryer obligimet islame, atëherë një nga obligimet islame është ruajtja e unitetit. Përmbajtja e rregullave dhe e dispozitave të shëndosha Islame është garanci më i mirë për ruajtjen e unitetit.
Përse shumica e politikanëve shqipar duan t’i zvetënojnë lëvizjes paqësore Islame duke pasur për qëllim parandalimin e ekstremizmit në trojet shqiptare dhe futjen në jetë të Sheriatit? Madje disa politikan thonë se Sheriati bie ndesh me identitetin kombëtar, demokracinë dhe me shekullarizmin. Sa është e vërtetë kjo?
Jusuf ZIMERI: Zvetënimi i lëvizjes paqësore Islame nga disa politikanë shqiptarë sigurisht se bëhet për arsye mediokre. Tentativat e tyre për të paraqitur në skenë rrezikun e një Islami ekstrem  që populli dhe atdheu kinse po rrezikohet nga Islami është vetëm një fasadë, që ata përdorin për mbulimin e krimeve të tyre ekonomike dhe politike. Për të humbur gjurmët e lulëzimit të korrupsionit duke tërhequr vëmendjen e shoqërisë se këtu nuk ka asgjë të trishtueshme, por rreziku po vjen nga ekstremizmi apo fundamentalizmi Islam! Ata që e akuzojnë Sheriatin Islam, jam shumë i bindur se nuk dinë asnjë shkronjë nga Sheriati. Jo vetëm kaq, por kam bindje se ata nuk e dinë se ç ‘është as demokracia e as shekullarizmi. Po ti kishin të njohura këto çështje sigurisht se do të turpëroheshin prej vetes së tyre kur ti thonë këto fjalë.
Cila është porosia juaj që mendoni se do t’i bënte mirë në këtë zallahi gjithë shqiptarëve të të gjitha besimeve?
Jusuf ZIMERI: Nuk di sa ia vlen porosia pa mekanizma mbrojtës, ndoshta ngelë vetëm një fjalë që e merr era. Porosia ime në këtë rast do të ishte që ne të vetëdijesohemi edhe më shumë dhe njëherë e përgjithmonë të punojmë për veten tonë, për qenien tonë, për identitetin tonë kombëtar dhe fetar. Ti qasemi me shumë seriozitet punës, kurse rinia me theks të veçantë arsimimit të shëndoshë. Ti kthejmë vlerat tona fetare dhe kombëtare dhe ti respektojmë ato. Të jemi besnik me vetveten tonë dhe me Krijuesin tonë. Të ndërtojmë dhe sendërtojmë vlerat tona dhe të mos pranojmë veset e huaja për vlera.
Bashkëbisedoi: IljasaSalihu